Het kon weer niet uitblijven. Er doen zich binnen enkele weken twee familiedrama’s voor en dus was het wachten op de onvermijdelijke publicaties in de media over de vraag of het ene drama in de hand is gewerkt door het andere drama. Met daaraan gekoppeld natuurlijk de vraag of de mediaberichtgeving de dader op een idee heeft gebracht. Vanochtend was het raak in Sp!ts: Drama’s zijn besmettelijk, kopt de krant overtuigd op pagina 5.
Het patroon van dergelijke artikelen is steevast hetzelfde: er komen een paar deskundigen aan het woord die beweren dat de media veel te sensationeel berichten over familiemoorden en daardoor andere mensen op een idee kunnen brengen. Bewijzen uit wetenschappelijk onderzoek kunnen ze niet overleggen, maar op grond van hun deskundigheid menen ze dan toch wel te weten dat de media een rol spelen. Omdat ze het niet hard kunnen maken, kenmerken hun uitspraken zich door formuleringen met ‘misschien’ en ‘zou kunnen’.
Zo ook in het artikel van vanmorgen in Sp!ts. Er komen twee deskundigen aan het woord. De eerste is hoogleraar suïcidepreventie Ad Kerkhof van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij zegt: “Sommige drama’s hadden misschien niet plaatsgevonden als ze niet uitvoerig in de media waren gekomen.” Onduidelijk is waar hij die veronderstelling op baseert, in het bericht verwijst hij niet naar onderzoek waaruit dat zou blijken.
De tweede deskundige is Toon Verheugt, forensisch psycholoog van het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie. In het bericht betwijfelt hij of het ene drama het andere in de hand werkt met de overduidelijke vermelding: “Daar zijn vooralsnog geen keiharde bewijzen voor.” Overigens roept ook hij de media desondanks op tot terughoudendheid.
Klaarblijkelijk heeft de journalist van Sp!ts gesproken met twee deskundigen die geen enkele rechtvaardiging geven voor de kop ‘drama’s zijn besmettelijk’. Waarom dan toch zo’n stellige kop? Er zijn immers geen bewijzen, behalve wat suggestieve speculaties van deskundigen.
‘Besmettelijkheid’ kan je ook moeilijk afleiden uit de beschikbare cijfers. De afgelopen jaren is het aantal gezinsmoorden in Nederland – ondanks de klacht van deskundigen over sensationele berichtgeving – in elk geval niet toegenomen, zo blijkt uit onderzoek dat eind 2007 is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Journal of Forensic Psychiatry & Psychology. Het aantal incidenten is jaarlijks behoorlijk stabiel, zonder pieken die zouden kunnen wijzen op besmettingen.
Desondanks blijft de suggestie dat media-aandacht voor een familiedrama nieuwe drama’s ontlokt, rondzingen in de media. Blijkbaar is vooral het idee dat gezinsmoorden besmettelijk zijn, heel erg besmettelijk.
Eerdere publicaties over de besmettelijkheid van familiedrama’s:
de Volkskrant (13 maart 2007): Minder familiedrama’s bij informatieluwte
Nova (12 maart 2007): Familiedrama in Haarlem
AD (7 maart 2007): Het ene drama lijkt het andere uit te lokken
Trouw (8 maart 2007): Media moeten terughoudend zijn met nieuws familiedrama’s