Had de NOS de beelden mogen uitzenden van de jongeman die vorige week donderdag met een namaakpistool het NOS-gebouw binnendrong? Ik vraag het me al een paar dagen af. En ik weet het nog steeds niet. Het ene moment denk ik van wel, het volgende moment denk ik van niet.

De 19-jarige gijzelnemer was na zijn arrestatie vermoedelijk nog maar nauwelijks op het politiebureau aangekomen of de beelden van zijn overmeestering waren te zien op miljoenen televisietoestellen. Hij kwam rustig pratend voluit in beeld. Volkomen herkenbaar.

Nieuwswaarde voor privacy

NOS-hoofdredacteur Marcel Gelauff legde in nrc.next uit hoe hij tot de beslissing was gekomen om de beelden uit te zenden:

“Dat was een eigen besluit, daar heb ik het niet met anderen over gediscussieerd.”

Hij twijfelde niet:

“Ik wist meteen: dit is heavy nieuws, ook in de context van de hele veiligheidsdiscussie. Hier is iets unieks gebeurd in de Nederlandse televisiegeschiedenis. Dit móéten we uitzenden.”

Blurren – het gezicht wazig maken – vond Gelauff niet nodig:

“Soms gaat nieuwswaarde vóór privacy. Zeker als iets gebeurt wat de samenleving zó breed raakt.”

Kritiek op de NOS

Vice-journalist Thijs Roes vond dat de NOS zijn gezicht juist wel had moeten blurren. Dat de NOS de beelden liet zien had immers tot gevolg dat de dader meteen herkend werd. En dus ging zijn naam onmiddellijk rond op sociale media. “Je naam en foto op internet hebben is al een flinke straf”, schrijft Roes op de website van Vice.

Paul de Bruijn – laten we zeggen een willekeurige Journaal-kijker – is op zijn weblog helder: de NOS ging de fout in en bezondigde zich aan hijgerige journalistiek:

“Door het tonen van de beelden is de toekomst van deze student geruïneerd. De NOS heeft haar mediapositie misbruikt om alvast recht te spreken. Een volwassen journalistiek werd ingeruild voor een staaltje reality-televisie.”

Media moeten feiten melden

Elsevier-hoofdredacteur Arendo Joustra neemt een tegenovergesteld standpunt in. Op de website van Elsevier legt hij uit dat hij het vanzelfsprekend vindt om de volledige naam en de volledige beeltenis van de NOS-indringer te publiceren. Want de man wilde toch zendtijd?

“Dan is het toch vreemd om hem te anonimiseren? Wie de publiciteit zoekt, krijgt de publiciteit. Dat geldt voor de politicus net zo goed als voor de kaper.”

Joustra vindt trouwens dat media sowieso niet zo terughoudend moeten zijn, ook niet in het noemen van namen van verdachten en daders:

“De media zijn er toch voor om de feiten te melden? Niet om feiten en namen van verdachten en daders weg te laten.”

Twijfels

Ik moet zeggen dat ik me in al die standpunten wel kan vinden.

Journalisten zijn er inderdaad om te tonen wat er in de wereld gebeurt. Met zo min mogelijk terughoudendheid. Ik ben er ook nooit zo voor om foto’s niet te publiceren omdat ze te bloederig of schokkend zouden zijn. Journalisten zijn ervoor om te laten zien hoe verschrikkelijk een oorlog of aanslag is. Hoe schokkend dat ook mag zijn.

Maar ja, natuurlijk is het vervelend en onhandig als je naam op internet en in de krant staat omdat je iets onnozels of slechts hebt uitgehaald. Het zal het wellicht lastiger maken om later een baan te vinden.

Maar dat geldt in feite net zo goed voor een politicus als voor een student. Waarom gaan Jos van Rey en Henk Krol aan de mediaschandpaal en een overvaller niet? Omdat politici een publieke functie vervullen? Maar een overval of kaping is toch ook geen privéaangelegenheid?

Aan de andere kant, waarom zouden we eigenlijk moeten weten hoe de NOS-indringer eruit ziet? En waarom zouden we moeten weten hoe hij heet? En hoe oud hij is? En waar hij woont? Maakt het uit of zijn huis in Delfzijl staat of in Zevenaar? Krijgen we daardoor een beter beeld van wat er gebeurd is? Snappen we daardoor beter hoe en waarom hij dit gedaan heeft?

Nee, ik denk het niet.

Nieuwsgierigheid

Maar de mens is nieuwsgierig. Onnoemelijk nieuwsgierig. Ik ook. Ik keek ook naar de beelden. Wel tien keer. Ook ik klikte naar de Facebook-pagina van de dader. En ik vroeg we ook af: wie is die jonge vent? Waarom doet hij dit? Hoe oud is hij eigenlijk?

Had de NOS de beelden mogen uitzenden van de jongeman die met een namaakpistool het NOS-gebouw binnendrong? Ik weet het nog steeds niet. Ik sta in dubio.

NOS is betrokkene

Wat ik me wel afvraag is of het aan de NOS was om zo snel te beslissen over het al of niet uitzenden van de beelden. De NOS was in deze kwestie immers een betrokken partij. Slachtoffer in feite. Het was het NOS-gebouw dat plaats van handeling was. Het waren de NOS-mensen die halsoverkop het gebouw moesten ontvluchten. Het was een NOS-portier die bedreigd werd met iets wat een levensecht pistool leek.

Met de schrik in het lijf nam NOS-hoofdredacteur Marcel Gelauff een snelle beslissing over het al of niet uitzenden van de beelden. Spelen op dat moment ook niet-journalistieke overwegingen mogelijk een rol? Ook al is het onbewust. De bezorgdheid over zijn mensen bijvoorbeeld? Een gevoel van wraak misschien? De schrik om een terrorist op de eigen redactievloer? Dat soort emoties kunnen allemaal leiden tot een overschatting van het algemeen belang om de beelden onmiddellijk te openbaren.

De vraag is daarom wat mij betreft: moet je als nieuwsorganisatie die zelf opeens onderwerp van het nieuws is, niet even pas op de plaats maken? Even de boel laten bezinken om te voorkomen dat emoties een journalistiek besluit beïnvloeden? Misschien juist ook om te voorkomen dat je van critici om je oren krijgt dat je een overhaaste beslissing hebt genomen?

Ja, dat zou op zijn minst verstandig zijn.