Ter ere van het 25-jarig bestaan van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten vond gisteravond de Avond van de Bijzondere Journalistiek plaats. Ik mocht als coördinator iets vertellen over het project Nieuwe Journalistiek. Hieronder volgt mijn tekst.
Het zijn spannende tijden voor de journalistiek. Het regent technologische vernieuwingen die de journalistiek zullen veranderen en verrijken.
Neem drones.
Dankzij die apparaten kan je nu als journalist in onbegaanbare of onbereikbare gebieden fotograferen en filmen. Bijvoorbeeld om de aangerichte schade van een aardbeving te laten zien. Of de omvang van massale rellen.
Maar je kan ze ook gebruiken voor onderzoeksjournalistiek. Je kan ze uitrusten met sensoren om metingen te doen van de luchtkwaliteit. Of van nucleaire straling in een gebied dat getroffen is door een ramp met een kernreactor. Op die manier kan je checken of uitspraken van de autoriteiten over radioactiviteit wel kloppen.
Maar zijn zijn natuurlijk ook schaduwkanten. Denk aan ethische bezwaren, zoals de privacy van mensen die je filmt vanuit de lucht. En je hebt te maken met juridische kaders, die bepalen dat niet iedereen zo maar met een drone mag gaan vliegen. Zeker een journalist niet.
Al deze onderwerpen komen aan bod in het dossier ‘dronejournalistiek’ dat te vinden is op de website van Nieuwe Journalistiek, het project van het fonds waarin journalisten onderzoek kunnen doen naar de toekomst van hun vak.
Op dit moment zijn er vijf dossiers. Eentje over dronejournalistiek dus. En eentje over journalistieke start-ups, over verhalende journalistiek, over het deep web en over lezerscoöperaties. De komende twee jaar worden die aangevuld met nieuwe dossiers. Binnenkort bijvoorbeeld dossiers over getekende journalistiek en virtual reality.
Start-ups
Bij een dossier wil ik nog even stilstaan, dat over start-ups. Twee jaar lang, dit jaar en volgend jaar, gaan we een vijftal start-ups volgen. Hoe zal het ze vergaan? Tegen welke problemen lopen ze op? Hoe weten ze die te overwinnen?
Screenshot van de website van Nieuwe Journalistiek.
De eerste is Jalta, een betaald dagelijks magazine op internet, van Joshua Livestro, die een blauwe maandag columnist was bij Buitenhof en eerder een gratis weblog van rechtse signatuur begon: De Dagelijkse Standaard. Nu dus een betaalde website. Ze moeten het doen zonder de publiciteit waarin De Correspondent zich mocht verheugen. Spannende vraag dus of ze het gaan redden. Wij gaan het volgen.
De tweede is Blendle, de online kiosk waar je losse artikelen kan kopen. Uitgevers stonden en staan er sceptisch tegenover, maar desondanks wisten die twee jonge gasten in hoodies, Marten Blankesteijn en Alexander Klöpping, hen te overtuigen om mee te doen. Dankzij veel jeugdig enthousiasme en doorzettingsvermogen. Nu werken ze zelfs samen met buitenlandse uitgevers. Wij zullen volgen hoe het allemaal gaat aflopen.
Over doorzettingsvermogen gesproken, Follow the Money is al enige tijd heel verbeten op zoek naar een verdienmodel voor radicaal onafhankelijke onderzoeksjournalistiek. Ze winnen prestigieuze journalistieke prijzen, maar dat verdienmodel… Het moet nu snel gaan gebeuren, dit wordt het jaar van de waarheid, vinden ze zelf.
De Correspondent is wellicht een fraai voorbeeld van hoe lastig het is om radicale vernieuwing binnen bestaande organisaties te realiseren. Rob Wijnberg en Ernst-Jan Pfauth hadden het concept voor De Correspondent al bedacht toen ze nog bij NRC werkten, onder de werktitel ‘Project Urk’. Maar ze konden het pas uitvoeren toen ze op eigen benen stonden. En prompt wisten ze in 8 dagen 15 duizend betalende abonnees binnen te halen.
En dan tot slot de Sjors-en-de-Rebellenclub van de Nederlandse journalistiek: The Post Online. Tegendraads en eigengereid. De Huffington Post van Nederland, maar dan een slagje kleiner, recalcitranter en leuker. Lees het verhaal over hun ontstaan maar eens.
Genoeg gepraat, nu allemaal snel naar huis om al die prachtige verhalen op NieuweJournalistiek.nl te gaan lezen!
Nieuwe Journalistiek is een initiatief van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten. Journalisten kunnen financiering aanvragen als ze onderzoek willen doen naar onderwerpen die van doen hebben met de huidige staat of de toekomst van de journalistiek. Kijk voor meer informatie op de webstie van Nieuwe Journalistiek.