Onderzoekers werken aan technieken en tools om manipulatie van foto’s en video’s op te sporen. Hartstikke goed, zou je zeggen. Maar, zegt een van die onderzoekers, techniek speelt eigenlijk een ondergeschikte rol bij de verspreiding van gemanipuleerde beelden.
Legio mensen maken zich zorgen over de oprukkende mogelijkheden om foto’s en video’s te manipuleren. De laatste tijd is er vooral veel te doen over de zogeheten ‘deep fakes’: video’s die met behulp van kunstmatige intelligentie zijn bewerkt en dingen laten zien die nooit zo gebeurd zijn.
Bekend zijn de gefabriceerd pornovideo’s van beroemdheden, waarbij hun hoofden zijn geplakt op die van pornoacteurs. Deze week waarschuwde het Openbaar Ministerie nog voor dit soort videomanipulaties, want je zou ze van iedereen kunnen maken en vervolgens kunnen gebruiken om mensen te chanteren.
Er zijn ook andere voorbeelden van misbruik denkbaar. Zo kan je video’s maken waarin je politici alles kan laten zeggen wat je maar wil.
Manipulatie detecteren
Gelukkig zijn er ook onderzoekers die werken aan tools en technieken om dit soort manipulaties op te sporen. Zoals Christye Sisson, fotografisch wetenschapper aan het Rochester Institute of Technology. Het bijzondere aan haar werk is dat ze zich bezighoudt met het maken van beeldmanipulaties. Haar werk bestaat eruit zo gerafineerd en technisch perfect mogelijk, video’s en foto’s te bewerken.
Het doel ervan is om oefenmateriaal te produceren dat andere onderzoekers kunnen gebruiken om tools en technieken te ontwikkelen om te detecteren wat er gemanipuleerd is en hoe dat gedaan is.
In een stuk op NiemanLab komt ze met een interessante conclusie over haar werk: de techniek om beeld te manipuleren doet er eigenlijk helemaal niet toe.
Confirmation bias
Terwijl Sisson werkt aan de meest geavanceerde manipulaties, ziet ze in de praktijk dat mensen de meest waardeloze, doorzichtige manipulaties op sociale media doorsturen en delen. Als beelden passen bij iemands opvattingen of overtuiging, dan worden ze door die persoon gedeeld, ook al is met het blote oog meteen zichtbaar dat het beeld gemanipuleerd is.
Sleutelcitaat uit haar artikel:
“A key element of the battle between truth and propaganda has nothing to do with technology. It has to do with how people are much more likely to accept something if it confirms their beliefs.”
Dat is overigens een bekend fenomeen in de psychologie: mensen trekken zaken niet in twijfel als ze in hun wereldbeeld of gedachtengang passen. Dat heet ‘confirmation bias’:
People are prone to believe what they want to believe.
Technologie kan dus wel helpen bij het ontmaskeren van beeldmanipulaties, maar zal het verspreiden ervan niet stoppen.
Lees het artikel van Sisson: I create “convincing” manipulated images and videos — but quality may not matter much.