Een burgerjournalist die een livevideoverslag maakt van alle verwikkelingen rond een bommelding. Het kan dankzij de moderne technologie. De professionele journalistiek reageert er nogal eens kriegelig op. Vaak met onheuse argumenten.
Het zat er aan te komen: een live-uitzending van breaking news via een livevideostreamingapp als Meerkat of Periscope. Rianne Schuurman deed het zaterdag, tijdens het gedoe rond de bommelding in een Gronings filiaal van supermarktketen Jumbo.
Read more →
Het debat komt tot een vlammende einde als voormalig NVJ-voorzitter Max de Bok een felle tirade houdt tegen zogenaamde amateurjournalisten: “Journalistiek is een vak, beoefend door professionals. Weg met al die amateurs! We moeten ons vak in ere houden!”
Het debat gisteren in Nieuwspoort was georganiseerd door het bestuur van de Zilveren Camera na alle commotie die was ontstaan na de nominatie van een fotoserie van een defensiefotograaf. De vraag van deze avond was wat onafhankelijke fotojournalistiek is en wie mag deelnemen aan de Zilveren Camera.
Even voor de uitbarsting van De Bok had freelance fotograaf Marrigje de Maar geopperd dat de wedstrijd opengesteld zou moeten worden voor alle foto’s, ongeacht de maker. Of dat nou een amateur of professional is, een defensiefotograaf of fotojournalist. “Het gaat om de foto, niet om de broodwinning van de maker.”
Freelance fotograaf Robert Knoth viel haar bij: “Het gaat om het beeld, Wat mij betreft hadden de foto’s van de martelingen in Abu Ghraib de World Press Photo moeten winnen. Dat waren zulke sterke beelden, zo bepalend.”
Maar het idee roept flinke weerstand op. Peter de Jong, fotojournalist van Associated Press meent dat de Zilveren Camera zich dan in een slangenkuil begeeft. “Amateurs hebben geen beroepsethiek, je weet nooit hoe ver ze zullen gaan om een foto te maken. Daar moet je je vingers niet aan branden.”
Het is een opmerkelijk standpunt. Want als fotojournalisten een beroepsethiek hebben, wat houdt die ethiek dan in? Ik wil de winnende foto van 2000 in herinnering roepen: een lichaam in een plas bloed in een Enschedese straat tijdens de vuurwerkramp. Of de foto van 2002 die Robin Utrecht maakte van het lijk van Pim Fortuyn nadat hij over een schutting was geklommen en ME’ers had ontweken om de crime scene te bereiken. Bewijst dat niet dat ook professionals ver gaan om dat ene legendarische beeld vast te kunnen leggen?
Het argument van beroepsethiek is bovendien vreemd omdat journalisten zich vaak met hand en tand verzetten tegen codes waarin hun beroepsethiek wordt vastgelegd. Het is natuurlijk raar om je te beroepen op een beroepsethiek als je die niet openlijk kenbaar maakt en onderschrijft.
En hoe gaat het aflopen met de Zilveren Camera? Er zal waarschijnlijk hoegenaamd niets veranderen. Hans Kouwenhoven, voorzitter van de Stichting Zilveren Camera, concludeerde aan het einde van de avond dat er zeker geen amateurs zullen mogen meedingen: “De wedstrijd staat open voor beroepsfotografen en dat blijft zo.” Zo was er een interessant debat, maar blijft uiteindelijk alles bij het oude.
Debat over onafhankelijkheid in de fotojournalistiek
Georganiseerd door de Zilveren Camera
Dinsdag 12 februari
Nieuwspoort, Den Haag
Deelnemers: Max van Weezel (debatvoorzitter), Peter de Jong (Associated Press), Robert Knoth (freelance), Ronald Vles (jurist), Marrigje de Maar (freelance) en George Marlet (verslaggever Trouw)
De Zilveren Camera zorgde dit jaar voor flinke commotie. Niet omdat de winnaar omstreden was of omdat de foto’s slecht waren. Het probleem was een fotograaf in dienst van het ministerie van defensie die zo brutaal was geweest zijn werk in te sturen. En nota bene ook nog genomineerd werd voor een prijs. De journalistieke wereld sprak er schande van: propaganda hoort geen persprijs op te leveren.
Defensiefotograaf Sjoerd Hilckmann had prachtige foto’s geschoten van de Nederlandse militaire missie in Uruzgan. Onder meer Trouw plaatste de foto’s, overigens met de vermelding dat het foto’s waren van een fotograaf van het ministerie van defensie. Desalniettemin was de redactie blijkbaar van mening dat de foto’s een goed beeld gaven van de militaire activiteiten van het Nederlandse leger aldaar.
Er kraaide geen haan naar toen de foto’s in de krant verschenen. Dat werd anders toen diezelfde foto’s genomineerd werden voor de Zilveren Camera. Dit is een prijs die op initiatief van de Nederlandse Vereniging van Fotojournalisten (NVF) jaarlijks wordt uitgereikt aan de fotograaf die de beste persfoto van het jaar heeft gemaakt. Diverse critici (o.a. Arnold Karskens en Jan Banning) trokken aan de bel: de foto’s van Sjoerd Hilckmann waren geen journalistiek, maar propaganda, en daarom mocht hij niet deelnemen aan de persfotoprijs.
Het bestuur van de NVF liet in een reactie weten dat “de nominatie indruist tegen de geest van de wedstrijd en het aanzien van de wedstrijd ernstige schade toebrengt.” Wat die ‘geest van de wedstrijd’ behelst, wordt even verderop in de verklaring duidelijk: “De wedstrijd is het belangrijkste platform om het werk van Nederlandse fotojournalisten te laten zien.” Kortom, de Zilveren Camera is helemaal geen verkiezing van de beste nieuwsfoto van het jaar.
In de optiek van het NVF-bestuur komen alleen beroepsjournalisten in aanmerking voor deelname. De reden is evident: de NVF is de belangenbehartiger van beroepsfotojournalisten, en niet van de fotojournalistiek. Het bestuur heeft daarom een aanscherping van de reglementen aangekondigd. Bedoeld om ervoor te zorgen dat voortaan alleen nog onafhankelijke fotojournalisten die met journalistiek fotowerk hun brood verdienen mogen meedingen naar de Zilveren Camera die. Hoe die regels eruit gaan zien is nog onbekend. En of die aanpassing gewenst is valt nog te bezien.
In 2002 won Robin Utrecht de Zilveren Camera met een foto van de doodgeschoten Pim Fortuyn op het Hilversumse Mediapark. En terecht, het was puik werk van de jonge fotograaf die als enige fotojournalist erin slaagde om dit grote nieuws te fotograferen. Een jaar later werd Theo van Gogh op straat in Amsterdam vermoord. Ook nu was er één fotograaf die erin slaagde een foto te maken van het dode lichaam. Maar deze foto zou nooit uitgeroepen worden tot beste nieuwsfoto van het jaar, want de maker was geen beroepsfotograaf, maar een burger. Maar de nieuwswaarde van beide foto’s was even groot en op beide foto’s was de werkelijkheid waarheidsgetrouw in beeld gebracht. En dat zijn belangrijke criteria voor een goede nieuwsfoto. Dat de maker zijn brood niet verdient met het maken van foto’s doet daar niets aan af.
Het idee dat de beste nieuwsfoto per definitie gemaakt wordt door een beroepsfotojournalist is een ouderwets standpunt. Het gaat bij nieuwsfoto’s helemaal niet om de figuur achter de camera, maar om de foto. Als een foto het nieuws krachtig in beeld brengt verdient hij een prijs. De reglementen van de Zilveren Camera moeten inderdaad aangepast worden, maar dan graag met een moderne kijk op journalistiek. Journalistieke kwaliteit (zoals nieuwswaarde) van de foto moet voorop staan, en niet de broodwinning van de maker.
